THUỐC CẤY TRÁNH THAI

Thứ tư - 02/04/2025 22:50

Thuốc cấy tránh thai là biện pháp tránh thai (BPTT) tạm thời có chứa progestin

Hiện nay thuốc cấy tránh thai có hai loại:

Loại một nang (que) mềm, hình trụ, vỏ bằng chất dẻo sinh học,(Ví dụ: Implanon chứa 68 mg etonogestrel, có tác dụng tránh thai trong 3 năm)
Loại 2 nang, (Ví dụ: Femplant, mỗi que chứa 75mg hoạt chất Levonorgestrel, tổng hàm lượng hoạt chất Levonogestrel của 2 que là 150mg), có tác dụng tránh thai trong 4 năm.

- Khách hàng nhiễm HIV hay có bạn tình nhiễm HIV có thể sử dụng thuốc cấy tránh thai nhưng cần lưu ý là BPTT này không giúp ngăn ngừa NKLTQĐTD và HIV/AIDS.

Hình ảnh que cấy tránh thai sau khi cấy.
1. Chỉ định.
Phụ nữ muốn sử dụng một biện pháp tránh thai (BPTT) dài hạn và có hồi phục.

2. Chống chỉ định.
2.1. Chống chỉ định tuyệt đối.
- Có thai.
- Bị ung thư vú.
2.2. Chống chỉ định tương đối.
- Đang bị thuyên tắc tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi.
- Đang bị lupus ban đỏ hệ thống và có kháng thể kháng phospholipid (hoặc không làm xét nghiệm).
- Ra máu âm đạo bất thường chưa được chẩn đoán nguyên nhân.
- Đã từng bị ung thư vú và không có biểu hiện tái phát trong vòng 5 năm trở lại.
- Có tiền sử vô kinh hoặc kỳ kinh bất thường. Phụ nữ có tiền sử kinh nguyệt không đều hoặc trên 45 tuổi không nên dùng Femplant.
Cần cân nhắc với các trường hợp:
- Có khối u ở vú.
- Bệnh tiểu đường, huyết áp cao.
- Có bệnh về mật, tim, hoặc thận.
- Có tiền sử huyết khối, bệnh tim hoặc đột quỵ.
- Trầm cảm.
- Đau nửa đầu.
Những trường hợp này cần được kiểm tra sức khỏe thường xuyên hơn nếu muốn sử dụng.

3. Thời điểm thực hiện.
* Khách hàng chưa sử dụng BPTT.
Ngay khi đang có kinh hoặc trong 7 ngày đầu (hoặc trong vòng 5 ngày đầu đối với Implanon) của chu kỳ kinh.

- Ở bất cứ thời điểm nào nếu biết chắc là không có thai. Nếu đã quá 7 ngày (hoặc nếu quá 5 ngày đối với Implanon) từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.
- Vô kinh: bất kỳ thời điểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.

-Sau sinh và cho con bú:
- Trong vòng 6 tuần sau sinh và đang cho con bú: Chỉ sử dụng thuốc cấy một khi không còn BPTT nào khác.

- Từ 6 tuần đến 6 tháng, vô kinh: Bất kỳ lúc nào.

* Nếu có kinh lại sau 6 tuần: như trường hợp kinh nguyệt bình thường.
* Sau 6 tháng sau sinh:
Nếu chưa có kinh lại bất kỳ lúc nào nếu chắc chắn là không có thai, khách hàng cần tránh giao hợp hoặc sử dụng biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.

- Nếu có kinh lại: như trường hợp kinh nguyệt bình thường.

* Sau sinh, không cho con bú:
Bất kỳ thời điểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.
- Nếu đã có kinh trở lại: như trường hợp có kinh nguyệt bình thường.
* Ngay sau phá thai hoặc sẩy thai:
Trong vòng 7 ngày sau phá thai, sẩy thai: có thể cấy thuốc ngay lập tức.
Sau 7 ngày: bất kỳ thời điểm nào nếu có thể khẳng định không có thai, cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.
*Sau sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp:

Sử dụng thuốc cấy trong vòng 7 ngày đầu của kỳ kinh kế tiếp (vào trong vòng 5 ngày đối với Implanon) hoặc bất kỳ thời điểm nào nếu chắc chắn là không có thai, nhưng phải sử dụng một BPTT trong vòng 7 ngày sau khi cấy thuốc.

Cung cấp các BPTT hỗ trợ hoặc thuốc tránh thai uống bắt đầu từ ngay sau ngày uống thuốc tránh thai khẩn cấp, trong thời gian chờ đợi đến thời điểm cấy thuốc

* Ngay sau khi tháo nang thuốc cấy, nếu muốn tiếp tục sử dụng thuốc cấy tránh thai.
- Khách hàng đang sử dụng BPTT nội tiết sẽ được cấy thuốc.
Lập tức nếu đang sử dụng liên tục và đúng cách hoặc nếu biết chắc là không có thai, vào thời điểm lặp lại mũi tiêm.
- Khách hàng đang sử dụng BPTT không nội tiết (không phải DCTC) sẽ được cấy thuốc:
Lập tức nếu đang sử dụng liên tục và đúng cách hoặc nếu biết chắc là không có thai.
Nếu đã quá 7 ngày kể từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng thêm BPTT hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.

* Khách hàng đang sử dụng DCTC (kể cả DCTC giải phóng levonorgestrel) sẽ được cấy thuốc:
Trong vòng 7 ngày đầu tiên của chu kỳ kinh, có thể lấy DCTC ở thời điểm này.

Nếu đã quá 7 ngày kể từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh: lấy DCTC ít nhất 7 ngày sau khi cấy thuốc.

Nếu vô kinh hoặc ra máu không theo chu kỳ: xem hướng dẫn dành cho phụ nữ vô kinh.

4. Những vấn đề khó khăn khi sử dụng, và cách xử trí.
*. Rối loạn kinh nguyệt.
- Vô kinh: vô kinh là bình thường khi dùng thuốc cấy tránh thai. vô kinh là bình thường khi dùng thuốc cấy tránh thai
- Ra máu thấm giọt hoặc kinh nguyệt không đều: nhiều phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai bị kinh nguyệt không đều; tình trạng này sẽ giảm và hết sau vài tháng sử dụng thuốc.
- Ra máu hoặc ra máu quá nhiều (từ gấp đôi bình thường trở lên) hoặc kéo dài (từ 8 ngày trở lên). tình trạng này sẽ giảm và hết sau vài tháng sử dụng thuốc.
- Đau hạ vị.
Cần loại trừ nang và khối u buồng trứng, viêm ruột thừa, viêm vùng chậu, thai ngoài tử cung hoặc u gan vỡ.
- Thai ngoài tử cung: điều trị hoặc chuyển tuyến, tháo thuốc cấy.
- Nang cơ năng buồng trứng: nang thường tự biến mất, nếu có thể khám lại sau 3 tuần.
- Đau do các nguyên nhân khác: không cần tháo thuốc cấy.
* Tại vị trí cấy.
- Đau sau khi cấy.: Đảm bảo băng ép không quá chặt. Tránh đè mạnh vào vùng cấy trong vài ngày và tránh ép vào nếu sưng đau.
- Nhiễm khuẩn vị trí cấy (đau, nóng, đỏ) hoặc áp xe (có mủ).
- Viêm: Không tháo que cấy. Rửa sạch vùng cấy bằng thuốc sát khuẩn hoặc nước xà phòng. Sử dụng kháng sinh và yêu cầu khách hàng khám lại sau 1 tuần. Nếu không đỡ, tháo que cấy hoặc chuyển tuyến.
- Áp xe: Rửa sạch vùng viêm bằng thuốc sát khuẩn, rạch da và tháo mủ Nếu nhiễm khuẩn da nhiều: Sử dụng kháng sinh. Điều trị vết thương. Tháo que cấy hoặc chuyển tuyến để tháo (nếu tình trạng không ổn định).
* Một số vấn đề khác.
- Nhức đầu. Có thể kê đơn một trong các loại thuốc giảm đau như aspirin, ibuprofen hoặc
- Khám toàn diện nếu tình trạng nhức đầu không giảm hoặc trầm trọng hơn.

- Tháo que cấy và khuyên khách hàng sử dụng BPTT không có nội tiết nếu khách hàng bắt đầu bị nhức nửa đầu (migrain) có kèm mờ mắt hoặc bị nặng lên sau khi cấy, đặc biệt đi kèm nhìn mờ, mất thị giác thóang qua, mắt nổ đom đóm hoặc thấy các đường díc dắc, rối loạn ngôn ngữ hoặc vận động. Trường hợp nhức nửa đầu không kèm mờ mắt vẫn có thể tiếp tục sử dụng que cấy nếu muốn.

- Chuyển tuyến để điều trị bệnh tương ứng.
- Căng ngực.
- Khuyên khách hàng thử chườm ngực bằng khăn lạnh hoặc ấm.

- Có thể kê đơn một trong các loại thuốc giảm đau nhóm non-steroid (Ví dụ: ibuprofen hoặc paracetamol…).

- Khách hàng bắt đầu sử dụng các thuốc ngừa co giật hoặc rifampicin (các thuốc này có thể làm giảm tác dụng của thuốc ngừa thai).
- Khách hàng sử dụng thuốc ngừa co giật hoặc rifampicin kéo dài: cần chuyển sang BPTT khác.
- Khách hàng sử dụng thuốc ngừa co giật hoặc rifampicin trong thời gian ngắn: có thể tiếp tục sử dụng thuốc tránh thai kèm với các BPTT hỗ trợ.
- Xuất hiện các dấu hiệu của bệnh lý nội khoa (như tắc mạch sâu ở chân hoặc phổi, thiếu máu cơ tim hoặc đột quị hoặc ung thư vú…)
- Tháo que cấy hoặc chuyển tuyến để tháo và yêu cầu khách hàng sử dụng các BPTT hỗ trợ khác trong thời gian chẩn đoán bệnh.
- Nghi ngờ có thai.
- Xác định tình trạng thai.

- Yêu cầu khách hàng ngừng thuốc tránh thai nếu chắc chắn có thai. Không có bằng chứng về nguy cơ đối với thai nhi khi sử dụng thuốc tránh thai trong lúc mang thai.

* Đối với khách hàng HIV(+).
- Khách hàng HIV(+) hoặc AIDS hoặc đang điều trị thuốc kháng virus có thể sử dụng thuốc cấy tránh thai.

- Yêu cầu khách hàng sử dụng kết hợp với bao cao su. Khi sử dụng đúng cách và thường xuyên, bao cao su giúp ngăn ngừa lây nhiễm HIV và các NKLTQĐTD.

Nguồn tin: Tác giả bài viết: Nguyễn Thị Thúy Hạnh- Khoa Sức khỏe sinh sản.( tổng hợp)